De Caretta Caretta: het meest bijzondere dier van Zakynthos

Het is een van de meest unieke wezens van de zee, met de allermooiste naam: de Caretta Caretta – oftewel zeeschildpad – maakt de blauwe wateren van Zakynthos extra mooi.

Afgelopen augustus genoot ik van een fantastische vakantie op het Griekse eiland Zakynthos. Voor mij voelt Griekenland als thuis; ik kwam voor het eerst op Kreta toen ik 6 was, en heb daarna nog vele mooie delen van het land mogen ontdekken. Inmiddels spreek ik zelfs een klein beetje de taal. Voor mijn vriend was het zijn eerste ervaring met het Griekse. Het was bij voorbaat al een bijzondere trip voor ons; we kennen elkaar nog niet zo lang en gingen voor het eerst samen op vakantie. Tijdens een van onze laatste dagen maakten we iets heel bijzonders mee: we mochten met 2 dames van het Zante National Marine Park mee om te zien hoe zij hun werk uitvoeren.

HET SYMBOOL VAN ZAKYNTHOS

De Caretta Caretta is een graag geziene gast op Zakynthos. Om te zorgen dat dat zo blijft, en de zich schildpadden in alle rust kunnen voortplanten, heeft het Marine Park een programma opgezet om deze prachtige dieren te beschermen. Op een eiland waar jaarlijks zoveel toeristen komen, kan je je voorstellen dat de stranden druk bezet zijn. Laat dit nu precies de plek zijn waar de zeeschildpadden hun eitjes leggen. Om ervoor te zorgen dat de nesten beschermd worden, worden er een soort houten ‘kooitjes’ overheen geplaatst. Zo kan niemand per ongeluk op een nest met eitjes gaan staan.

Een zeeschildpad heeft een bijzondere manier van zich voortplanten. Vrouwtjes produceren, wanneer ze volwassen zijn, om het jaar 3 tot 5 nesten. Een nest bestaat uit 80-120 eitjes. De aanstaande moeder maakt een kuil met haar poten, legt hier de eitjes (die op ping-pong ballen lijken) in en begraaft het dan weer. Na gemiddeld 2 maanden komen de eitjes uit. Het meest bijzondere is dat het geslacht van de jonkies wordt bepaald door de temperatuur van het zand: boven de 29C worden het vrouwtjes en daaronder worden het mannetjes. Omdat de eitjes opgestapeld liggen in het nest, kan het heel goed zijn dat de temperatuur binnen het nest verschillend is en dat de geslachtsverdeling 50-50 is.

Wanneer de eitjes uitkomen gaan de babyschildpadden instinctief op het licht af. Oorspronkelijk op het licht van de maan, maar in de praktijk is dit vaak het licht van een stad. Toen we op Marathonissi eiland waren (het eiland tegenover Zakynthos, en de plek waar de Caretta Caretta graag haar eitjes legt) was heel duidelijk te zien dat de sporen van de jonkies naar één kant van het eiland leidden: de plek waar aan de overkant van het water de lichtjes van Zante town te zien waren.

Eitjes komen ‘s nachts uit, omdat de temperatuur dan de grootste kans op overleven geeft: overdag in de brandende zon maken de kleintjes geen schijn van kans. Gemiddeld is het zo’n 5 minuten lopen van het nest naar de zee: dit is goed voor de ontwikkeling van de pootjes van de baby zeeschildpad.

Niet alle eitjes komen uit, en ook lang niet alle schildpadjes overleven. Van een nest komt er zo’n 50% uit, en de andere helft heeft het zwaar te verduren met alle vijanden die de zee met zich meebrengt. Van de 1000 schildpadden die geboren worden, groeien er uiteindelijk maar 1 of 2 uit tot de volwassen leeftijd. Bizar he? Dat is dus ook de reden dat ze zo ongelofelijk veel eitjes leggen. En ook waarom de nesten zo goed beschermd moeten worden. De overlevingskans is al zó laag; wanneer het Marine Park haar werk niet zou doen, werden er nog minder zeeschildpadden volwassen.

MAAR WAT DOEN ZE DAN PRECIES?

De dames met wie wij meeliepen hebben zoveel passie en liefde voor het werk dat ze doen. Ze staan elke ochtend voor dag en dauw op om de nesten te controleren en te tellen hoeveel eitjes er uit gekomen zijn. Ze meten het waterlevel, de temperatuur en zorgen dat, wanneer alles geteld is, de sporen van de babyschildpadden worden uitgewist om morgen niet voor de tweede keer hetzelfde nest te tellen.

Een nest doet er gemiddeld een week over om uit te komen. Na het uitkomen van het eerste eitje, wordt uiterlijk twee weken erna het nest ‘ontruimd’: dan wordt er gekeken hoeveel eitjes er niet uitgekomen zijn en kan de reden erachter onderzocht worden.

Tussen mei en eind augustus worden de meeste nieuwe nesten gevonden, dus de mensen van het Marine Park zijn zeker tot eind oktober druk met alles tellen, beschermen en weer opruimen, om plaats te maken voor nieuwe nesten het jaar erna.

WAT KUN JE ALS BEZOEKER DOEN OM DE CARRETA CARRETA TE BESCHERMEN?

Wanneer je op Zakynthos bent kan je er niet omheen: op vele stranden (zoals Keri, Gerakas en natuurlijk Marathonissi) vind je honderden houten kooitjes om de nesten te bewaken. Deze stranden zijn na zonsondergang ook gesloten voor publiek, om de kleine zeeschildpadden alle ruimte te geven om uit te komen.

Wanneer je een van de prachtige stranden bezoekt, houd dan afstand van de nesten. Ga na het afsluiten van de stranden er ook niet stiekem op. Geloof me, er zijn genoeg andere plekken waar je kan skinnydippen ’s nachts ;) Ook laat je uiteraard geen plastic achter. Mocht je wat verdwaald plastic op het strand of in de zee vinden, zijn de dieren er enorm mee geholpen als je het meeneemt en weggooit. Zij zien helaas het verschil tussen eetbare dingen en plastic niet, met alle gevolgen van dien…

ZEESCHILDPADDEN SPOTTEN 

Dit was toch echt wel een van de hoogtepunten van onze vakantie: de Caretta Caretta live aanschouwen! Je kunt met een bootje naar Marathonissi eiland, en de kans is groot dat je onderweg zo’n prachtige zeeschildpad ziet. We zaten nog geen 2 minuten aan boord of vielen al met onze neus in de boter: een hele mooie vrouwtjes schildpad zwom rustig om de boot heen. Af en toe kwam ze even naar boven om adem te halen, en dan zakte ze weer naar beneden. Ik vind het zo’n geweldig dier: het lijkt wel of je terug in de tijd kijkt, ze zijn bijna prehistorisch mooi.

Voor de kust van Cameo eiland (een klein eilandje dat met een brug aan Zakynthos vastzit) kan je een bootje huren, om zelf rond Marathonissi te varen. Verwacht op het eiland zelf niet al te veel: er is – op alle nesten en prachtige natuur na – helemaal niets. Ook geen café of restaurant, maar er ligt wel altijd een bootje die ijsjes en frappé verkoopt.

Geniet van de aanblik van de prachtige zeeschildpadden en al het andere moois dat Zakynthos te bieden heeft en onthoud: ‘laat alleen voetsporen achter en neem alleen herinneringen mee’.

Kalos diakopes*! (*fijne vakantie!)

Vind je het leuk om bewegend beeld te zien van onze vakantie? Bekijk dan hier de video’s die ik maakte.